Rusya’nın işgali altındaki Zaporijya Nükleer Santrali, üç günü aşkın süredir dışarıdan elektrik alamıyor. Acil durum jeneratörleri devrede olsa da uzmanlar, uzun süreli kesintinin reaktör güvenliği için ciddi risk oluşturduğunu belirtiyor.
Son enerji hattı devre dışı kaldı
24 Eylül’de Rus tarafında kalan son enerji hattının kesilmesiyle santral tamamen dış elektrikten koptu. Altı reaktörlü tesis, şu anda jeneratörlerle çalışıyor. Ancak yeniden bağlantı için herhangi bir işaret bulunmuyor.
UAEA’dan uyarı
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi, gelişmeleri “derin endişe verici” sözleriyle değerlendirdi. Greenpeace uzmanları ve Ukraynalı yetkililer, Moskova’nın santrali siyasi bir “rehin” olarak kullandığını, ayrıca en az bir reaktörü yeniden devreye sokmaya çalıştığını ileri sürdü.
Kritik 72 saat sınırı aşıldı
2011’deki Fukuşima felaketi sonrası yapılan stres testlerine göre, bir nükleer tesis dış elektrik olmadan en fazla 72 saat güvenli şekilde çalışabiliyor. Bu sınırın aşılması, daha önce hiç denenmemiş bir senaryoya işaret ediyor. Ukrayna kaynakları, bunun ciddi güvenlik riski taşıdığını vurguluyor.
Rusya’nın planı
Santral, 2022’de Rusya’nın kontrolüne geçtiğinde güvenlik amacıyla “soğuk kapatma” moduna alınmıştı. Ancak Kremlin’in hedefi, reaktörleri yeniden çalıştırarak Rus elektrik şebekesine bağlamak. Greenpeace, Mariupol üzerinden geçen 200 kilometrelik yeni enerji hattı inşaatını uydu görüntülerinde tespit ettiklerini açıkladı.
Yakıt ve su kaynakları sınırlı
UAEA verilerine göre, jeneratörleri beslemek için yaklaşık 20 günlük dizel yakıt bulunuyor. Şu anda 18 jeneratörden yedisi soğutma sistemlerini çalıştırıyor. Ancak jeneratörlerde bir arıza yaşanması halinde, reaktör yakıtlarının birkaç hafta içinde erime riski doğabilir.
Ayrıca yaz aylarında santral sahasında bir kanal üzerine baraj kurularak daha küçük bir su kaynağı oluşturulduğu da belirlendi. Greenpeace uzmanları, bunun en az bir reaktörü yeniden devreye almak için planlandığını öne sürüyor.
Fukuşima hatırlatması
2011’de Japonya’da yaşanan deprem sonrası Fukuşima Nükleer Santrali’nde acil durum sistemleri devreye girmiş, ancak tsunami nedeniyle devre dışı kalmıştı. Üç reaktörde erime meydana gelmiş ve 100 binden fazla kişi tahliye edilmişti.
Zaporijya’da reaktörler soğuk kapatma modunda olsa da, uzmanlar uzun süreli elektrik kesintisinin “yeni bir Fukuşima” riskini gündeme getirdiğini söylüyor.