İlçelerin bütçesini kesip sonra destek talebini küçümsemek; ne hukuka sığıyor ne de yönetim ahlakına.
AAA SİZİN PARANIZ MI YOK !
AK Partili Özlem Çerçioğlu, Aydın’ın en önemli kültürel etkinliği olan Deve Güreşleri ile ilgili maddi destek amaçlı işbirliği talep eden 10 CHP’li Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerine aynen yukarıdaki cümle ile seslendi.
Yerel yönetimlerde zaman zaman tansiyon yükselir. Ancak tartışmaların bilgiye, hukuka ve yönetsel etik kurallarına dayanması hem şehirlerimizin geleceği hem de demokratik kültür açısından zorunluluktur. Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu ile İlçe Belediyeleri arasındaki son tartışma da bu çerçevede ele alınmalıdır.
İlçe Belediyeleri, Aydın Büyükşehir Belediyesi'nden istedikleri destekte haklı mı?
Türkiye’de belediye gelirlerinin dağıtımını düzenleyen 5779 sayılı Kanun, sistemin nasıl çalıştığını açıkça ortaya koyar:
Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan pay önce ilçelere tahsis edilir. Ancak büyükşehir belediyelerinin payı bu ilçe payları üzerinden kesilerek alınır. Uygulamada büyükşehir bütçelerinin önemli bir bölümü bazı büyükşehirlerde %70–80’i ilçe paylarından yapılan bu kesintilerle oluşmaktadır.
Bu nedenle, ilçe belediyelerinin kültürel veya sosyal projelerde destek talep etmesi mali sistemin doğasına uygundur. Bu talebin “aaaa sizin paranız mı yok!” şeklinde bir üslupla karşılanması ise hem gerçeği yansıtmamakta hem de yerel yönetim etiğiyle bağdaşmamaktadır.
Büyükşehirin İlçeleri Destekleme Görevi Kanunda Yazıyor
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, büyükşehirin rolünü yalnızca hizmet üretmekle sınırlamaz, ilçe belediyelerini desteklemeyi, koordine etmeyi ve gerektiğinde kaynak aktarmayı da görev olarak tanımlar. Kanunun 7. maddesi bu konuda son derece açıktır.
Dolayısıyla Aydın Büyükşehir Belediyesi, ilçe belediyelerinin kendisine sunduğu işbirliği taleplerini “geri çevirebilecek bir makam” değil, tam aksine bu talepleri yerine getirmekle yükümlü olan bir kurumdur.
Mezarlık Hizmetleri ve Vektörel Mücadele: Asli Yetki Büyükşehirde!
Hizmet bütünlüğü açısından kritik olan, mezarlık hizmetleri ve vektörel mücadele (ilaçlama) hizmeti bugün hâlâ tartışma konusudur.
Bu noktada yasalar çok nettir:
- 5216 sayılı Kanun 7. Maddesi: Mezarlık hizmetlerinin yürütülmesi büyükşehir belediyesinin görevidir.
- Aynı madde: Çevre sağlığı ve halk sağlığı büyükşehirin sorumluluğundadır. Buna sivrisinek–haşere mücadelesi dahildir.
- 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu: Halk sağlığını tehdit eden vektörlerle mücadelenin belediyelerin asli sorumluluğu olduğunu belirtir.
Bu nedenle bu hizmetlerin ilçe belediyelerine bırakılması hem maliyet hem koordinasyon açısından sorun yaratmakta, hem de yasal görev dağılımına aykırı bir uygulama oluşturmaktadır. Bu hizmetlerin yeniden Aydın Büyükşehir Belediyesi tarafından üstlenilmesi hem hukuken hem kamu yararı açısından isabetli olacaktır. NİTEKİM yapılan açıklamalara bakınca bu süreçte kendi bütçelerinin %50'den fazlasını kendileri yaratmak zorunda olan ilçe belediyelerine büyükşehir tarafından hukukiliği tartışmalı bir şekilde aktarılmış olan hizmetlerin maliyeti 3 MİLYAR TL. Bu bütçe ile ilçe belediyeleri neler yapmazdı ki?
Üslup, Siyasetin Değil, Kamu Yönetiminin Meselesidir
Seçilmiş ilçe belediye başkanları ve meclis üyelerine yönelik küçümseyici ifadeler, demokratik teamüllerle bağdaşmadığı gibi, yerel yönetimlerin birbirleriyle işbirliği yapma zorunluluğuna da zarar verir. Büyükşehir belediyeleri ilçelerin üzerinde bir “otorite” değil, birlikte hareket etmek zorunda oldukları eşit düzeyde kamu kurumlarıdır.
Sonuç
Aydın’daki tartışma bir polemik konusu olarak görülebilir. Ancak hukuk çerçevesinde mesele son derece açıktır:
- Büyükşehirlerin bütçesinin %80'i ilçe gelirlerinden kesintiyle oluşur.
- İlçe belediyelerinin büyükşehirden destek talep etmesi doğal ve yasaldır.
- Mezarlık hizmetleri ve vektörel mücadele büyükşehirin asli görevidir.
- Demokratik yönetim kültürü, kurumların birbirine saygısını zorunlu kılar.
Yerel yönetimlerimizin ihtiyacı gerilim değil, hukuka dayalı, saygılı, işbirliğine açık bir yönetim anlayışıdır.